İzlanda, Krafla’da büyük ölçekli jeofizik araştırmalar
Landsvirkjun'un Krafla, İzlanda'daki jeotermal enerji santrali (kaynak: flickr/thinkgeoenergy, creative commons)
Merve Uytun
18 Tem 2022
Bir grup uluslararası araştırmacı, jeotermal enerji ve magma arasındaki etkileşimi incelemek için İzlanda'nın Krafla volkanında jeofizik bir araştırma üzerinde çalışıyor.
AB tarafından finanse edilen Marie-Curie ETN projesi IMPROVE’un bir parçası olarak, İzlanda’nın kuzeydoğusundaki büyük merkezi yanardağ Krafla’da kapsamlı jeofizik araştırmalar yapılıyor. IMPROVE kapsamındaki bu çalışmanın ana amaçlarından biri, Krafla’nın köklerindeki magma ile üzerini örten jeotermal sistem arasındaki ilişkiyi daha iyi anlamaya çalışmaktır.
Krafla’daki mevcut araştırma çabası Temmuz başına kadar devam edecek. Ölçümler üzerinde çalışan 30-40 kişi var. En büyük çaba, deprem aktivitesinin ayrıntılı çalışmalarına ve bölgenin özdirenç araştırmalarına harcanmaktadır. Deneyler, magmanın sığ derinlikte bulunduğu yerleri daha önce mümkün olandan daha fazla doğrulukla bulmayı amaçlıyor. Diğer araştırmalar arasında yüzey deformasyonu, yerçekimindeki değişimler, jeotermal sıvının kimyası, CO2 akışı ve jeotermal aktivitenin diğer yönleri yer almaktadır.
“2009 yılında Krafla’daki derin sondaj projesinin sonuçları, 2,1 kilometre derinlikte magmada sondaj yapıldığında dünya çapında ilgi gördü. Proje hakkında jeofizikçi Magnús Tumi Guðmundsson, “Bilim dünyasında Krafla’ya bu kadar ilgi gösterilmesinin nedenlerinden biri de budur” diyor.
Kapsamlı işbirliği
IMPROVE, Avrupa’daki 12 Üniversite ve araştırma kurumundan oluşan bir konsorsiyumdur. Proje İtalyan Volkanoloji Enstitüsü (INGV) tarafından yürütülürken, İzlanda kısmı İzlanda Üniversitesi Yer Bilimleri Enstitüsü tarafından yönetiliyor. Landsvirkjun da projede aktif bir ortaktır. IMPROVE, AB’nin Marie Curie Programı aracılığıyla finanse edilen bir ETN eğitim ağıdır. IMPROVE, ikisi İzlanda Üniversitesi’nde olmak üzere dokuz Üniversite ve Araştırma Kurumu arasında dağıtılan 15 doktora öğrencisine sahiptir. 15 doktora öğrencisinden dokuzu projelerini Krafla’da, altısı Sicilya’daki Etna yanardağı üzerinde yapıyor. Daha fazla ayrıntı için buraya bakın.
Projede çalışan 15 doktora öğrencisinden ikisi İzlanda Üniversitesi’nden Magnús Tumi Gudmundsson, “En büyük çaba, deprem aktivitesi ve bölgenin özdirenç araştırmaları ile ilgili ayrıntılı çalışmalara harcanıyor” diyor.
Küresel yaygın ilgi
Krafla, dünyada en çok çalışılan volkanlardan biridir ve Krafla’ya dünya çapında yaygın bir ilgi vardır.
Bu ilginin nedenleri şunlardır:
- Krafla yangınları 1975-1984 – ilk kez levha yayılımının, buna bağlı dayk oluşumuyla birlikte ayrıntılı olarak incelenebilmesi.
- Krafla, dünyanın en iyi çalışılan jeotermal alanlarından biridir.
- Krafla’da onlarca yıldır bir jeotermal enerji santrali işletiliyor.
- Magma 2.1 km derinlikte delinmiştir.
- Magmayı delmek ve onu incelemek için aletler yerleştirmek için planlar var. Bu çaba, uluslararası bir konsorsiyum (Krafla-Magma-Testbed) tarafından hazırlanmaktadır.
Avrupa’nın en aktif yanardağı Etna’ya yönelik çalışmalar
IMPROVE bünyesindeki araştırma çalışmaları Krafla’ya ek olarak Sicilya’daki Etna’ya yöneliktir. Etna, Avrupa’nın en büyük ve en aktif yanardağıdır. Yamaçlardan aşağı lav akarken patlamalar çok sık görülür ve ara sıra tephra serpintileri olur. Etna yakınlarında birçok insan yaşıyor ve tehlikeleri en aza indirmek için yoğun izleme gerekiyor.
IMPROVE projesi, temel araştırmalara ek olarak, jeotermal kullanım alanında bilim adamları ve şirketler arasındaki işbirliğini geliştirmeye vurgu yapıyor.
Kaynak: ThinkGeoEnergy
