Steam Srl’nin çalışmaları Komorlar jeotermal yol haritasının temelini oluşturuyor
Komorlar, Grande Comore adasındaki palmiye ağaçları (kaynak: Rados?aw Botev , CC BY 3.0 PL , Wikimedia Commons aracılığıyla)
Merve Uytun
12 Şub 2025
Birçok ada ülkesi gibi Komorlar da Karthala'da planlanan ilk projeyle jeotermal etrafında sürdürülebilir ve enerji açısından güvenli bir gelecek inşa etmeyi hedefliyor.
2023’ün sonlarında ve yine 2024 yazında, Steam Srl (STEAM) Komorlar’daki Mount Karthala Jeotermal Projesi’nin riskini azaltmak için iki görevi tamamladı. Bureau Géologique des Comores (BGC) tarafından görevlendirilen ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Komorlar ve UNDP Roma İklim Eylem ve Enerji Geçişi Merkezi tarafından desteklenen proje, Komorlar’daki ilk jeotermal enerji santrali olma ve Komorlar’ı faaliyette olan bir jeotermal enerji santraline sahip üçüncü Afrika ülkesi yapma potansiyeline sahiptir.
STEAM’in çalışması potansiyel jeotermal kaynağın uygulanabilirliğini doğruladı ve ardından sondaj sahasının yakınında hem derin keşif faaliyetlerini destekleyecek hem de adaya gelecekte güvenli bir su kaynağı olarak hizmet edecek yeterli yeraltı suyunun varlığını doğruladı. Proje bulgularının, 2008’den beri geliştirilmekte olan Mount Karthala projesi için yeni yatırımların kilidini açmaya yardımcı olması bekleniyor.
Ada ülkelerinde jeotermal gelişme: Stratejik bir avantaj
Mount Karthala projesi, ada ülkeleri için jeotermal enerji bağlamında önemli bir gelişmedir. Komorlar gibi adalar, ithal yakıtlara bağımlılıkları nedeniyle benzersiz enerji zorluklarıyla karşı karşıyadır ve bu da enerjiyi hem pahalı hem de tedarik zinciri kesintilerine karşı savunmasız hale getirir. Jeotermal enerji, hem enerji güvenliğini hem de ekonomik istikrarı artıran sürdürülebilir, yerel kaynaklı bir alternatif sunar.
Komorlar için yerel jeotermal enerji kaynaklarını geliştirmek dönüştürücü olabilir. Mozambik Kanalı’nda bulunan ülke, elektrik ve ısıtma için büyük ölçüde dizel jeneratörlere ve biyokütleye güveniyor. Özellikle Karthala Dağı civarındaki volkanik aktivitesiyle Komorlar, önemli miktarda kullanılmamış jeotermal potansiyele sahip. Yeraltı suyu kaynaklarının sondaj yardımı olarak başarılı bir şekilde belirlenmesi, ülkeyi bu potansiyeli gerçekleştirmeye bir adım daha yaklaştırıyor ve BM SDG 7 (Uygun Fiyatlı ve Temiz Enerji) gibi daha geniş küresel enerji geçişi hedefleriyle uyumlu hale getiriyor ve karbon ayak izlerini azaltıyor.
Komor Adaları’nda jeotermalin tarihi
Komor Adaları, Kenya Elektrik Üretim Şirketi’nden (KenGen) uzmanların bölgenin jeotermal potansiyelini doğrulayan jeolojik çalışmalar yaptığı 2008 yılında jeotermal yolculuklarına başladı. Altı yıl sonra, Bureau Géologique des Comores (BGC), çeşitli danışmanların ve hizmet sağlayıcıların desteğiyle çalışmalar yürüttü. Sonuçlar, bölgenin 45 MW’tan fazla jeotermal güç üretme potansiyeline sahip olduğunu gösterdi.
Çalışmanın ardından Komorlar, Jeotermal Risk Azaltma Tesisi (GRMF), Küresel Çevre Fonu (GEF) ve diğer bağışçı ve finansörlerden keşif sondajına devam etme taahhüdünde bulunarak, karlılığa giden net bir yol çizen bir iş planı sayesinde finansal bir kapanışın yolunu açtı.
Mount Karthala projesinin uygulanabilir olduğuna dair ikna edici bir argüman sunmanın önündeki en büyük engellerden biri, 60 gün boyunca dakikada 3.000 litre beklenen su temini ihtiyacıyla yeraltı suyu kullanılarak keşif sondajını destekleme yeteneğinde yatmaktadır. Grande Comore Adası, yılda 1.500 ila 2.000 mm arasında, Mount Karthala bölgesinde yılda 4.000 mm’ye kadar bol yağışla karakterize olmasına rağmen, sızma oranının yaklaşık %95 olduğu tahmin edilmektedir, bu da yağışın çoğunun denize değil yeraltına aktığı anlamına gelir.
Ancak, ülkenin kuyularının çoğu kıyıya yakın olduğundan sondaj alanına kadar su borulamak mümkün değildi. Sonuç olarak, gerekli su teminini sağlamak için Mount Karthala’nın volkanik birimlerinin iç bölgelerinin hidrojeolojik ortamının araştırılması gerekiyordu.
Rezervuar modeli ve hidrolojik modelin riskten arındırılması
STEAM’in ortağı GEL Energy ile birlikte Komorlar projesine katılımı iki stratejik aşamaya ayrıldı. İlk aşamada, UNDP Komorlar ve yerel paydaşlarla iş birliği içinde çalışan STEAM ekibi, mevcut kaynak değerlendirmelerini ve proje planını inceledi ve ardından projeyi keşif aşamasına taşımak için ayrıntılı bir yol haritası geliştirdi. Bu aşamada STEAM, Cornwall’da (İngiltere) uygulanan başarılı United Downs jeotermal projesinin arkasındaki proje geliştirme ve finansman uzmanları olan Geothermal Engineering Ltd ile iş birliği yaptı .
İkinci aşamada, STEAM jeoloğu Lorenzo Favaro, iki haftalık bir kapasite geliştirme gündemi ve hidrojeolojik çalışma yürütmek için Viridien Group ve Phoenix Geophysics ile birlikte çalıştı. Bu aşama, BGC ekibi için bir sınıf ve saha eğitim egzersizleri aracılığıyla saha test araçlarının geçerliliğini ve bütünlüğünü doğruladı.
Enstrümanların kullanımında ustalaştıktan sonra, proje ekibi, 3B özdirenç modelini adanın kuzey bölgesine doğru genişleten, 24 MT ek sahanın genişletilmiş bir alanını içeren entegre bir manyeto-tellürik (MT) araştırması gerçekleştirdi. Genişletilmiş test alanı, BGC tarafından 2015’te oluşturulan orijinal modeli genişletmeyi, daha önceki çalışmalarda öngörülen 250 ila 300 m arasındaki sığ su kuyularının uygulanabilirliğini doğrulamak için odağı volkanın kuzey tarafındaki daha sığ katmanlara kaydırmayı amaçlıyordu.
Faz 2 sonuçları, orijinal projeksiyonlara uygun olarak yaklaşık 230-300 m gl su tablası derinliğinin beklenmesinin makul olduğunu teyit etti, ancak aynı zamanda bazı kuyuların daha derine inilmesi gerekeceğini de gösterdi.
STEAM’in Kıdemli Jeoloğundan uzman görüşü
STEAM’in Kıdemli Jeoloğu ve projenin lideri Lorenzo Favaro, jeotermal proje geliştirmede kapsamlı bir yaklaşımın önemini vurguladı: “Tropikal ormanlarda ve erişilemeyen alanlarda yeni veriler edinmek, geceleri bile saatlerce yürümeyi gerektiren benzersiz ve zorlu bir deneyimdi. Ancak tüm veriler -jeolojik, lojistik ve çevresel- bir jeotermal projenin riskini azaltmaya katkıda bulunur.”
“STEAM gibi çok disiplinli bir şirket, uzun ve çeşitli deneyimimizle, yüzey keşif aşamasını geçmek için gereken eksiksiz veri kümelerini oluşturmak üzere tüm proje paydaşlarıyla çalışma kapasitesine sahiptir. Bu adım olmadan, bir jeotermal santralin derin keşif ve sonraki tasarım ve inşaat aşamaları boşunadır.”
Kaynak: ThinkGeoEnergy
